Maska w kulturze współczesnej Europy. Teorie i praktyki

Z informacji wydawcy

Wojciech Dudzik proponuje rozpoznanie i interpretację funkcji oraz form obecności maski, rozumianej jako przedmiot materialny, we współczesnej kulturze europejskiej. Poddaje weryfikacji przeświadczenie, że maska – wskutek sekularyzacji i desakralizacji w warunkach globalizacji kultury - straciła swoje znaczenie „pierwotnego narzędzia człowieka” i stała się jedynie egzotyczną ozdobą, zabawką, eksponatem muzealnym. Książka przeciwstawia się utartym poglądom o marginalizacji maski we współczesnej kulturze europejskiej i prezentuje wyniki najnowszych badań w tym zakresie. Jej zaletą jest analiza różnorodnego materiału, od maski neoobrzędowej do ochronnej, od maski używanej podczas demonstracji politycznych do maski eksponowanej w muzeum.

Książka Maska w kulturze współczesnej Europy. Teorie i praktyki stanowi zwieńczenie badań prowadzonych na Uniwersytecie Warszawskim w ramach projektu finansowanego przez Narodowe Centrum Nauki. Wcześniejszym efektem tych badań, opublikowanym w 2018 roku również w Wydawnictwie Naukowym PWN, była antologia Paradoksy maski gromadząca wybrane najnowsze zagraniczne teksty na temat teorii i miejsca maski w kulturze, po raz pierwszy przełożone na język polski przez Wojciecha Dudzika, Agatę Łukszę, Amudenę Rutkowską i Dorotę Sosnowską. W niniejszej publikacji Wojciech Dudzik odwołuje się do tamtych ustaleń teoretycznych oraz prezentuje rezultaty własnych badań terenowych, co pozwala wyciągnąć ogólniejsze wnioski na temat znaczenia i funkcji maski w kulturze europejskiej.

Z recenzji wydawniczych

Książka Wojciecha Dudzika jest dojrzałym świetnie napisanym, bardzo niekiedy osobistym, naukowym raportem o statusie maski w kulturze. Jest to także głos kulturoznawcy, namawiający, abyśmy nie formułowali pochopnych sądów o zjawiskach przez nas słabo rozpoznanych, a wgłębili się – w ślad za piszącym – w rzeczywiste realia maski jako jak najbardziej „żywego stanu kultury”, jak określiłby to Max Weber. Erudycja autora idzie w parze z pasją i znajomością „empirycznego konkretu”. Dudzik dotarł tam wszędzie, gdzie być powinien - a więc przede wszystkim do miast i miasteczek, w których maska towarzyszy określonym obrzędom i ceremoniom (neoobrzędy), wcale nie nastawionych jedynie na komercyjny odbiór, ale będącym ważnym lokalnym znakiem tożsamościowym. Zaskakujący ujawnia się zasięg tych kulturowych praktyk, ich żywotność przy nieustannej transformacji. Dudzik zabiera nas w wędrówkę starannie zaplanowaną, na ścieżkach której czekają na nas niespodzianki. Autor potrafi świetnie popularyzować wiedzę, a kiedy dotyczy to zjawiska, któremu oddał się od lat, wywód tym bardziej przekonuje
prof. dr hab. Wojciech Burszta

Maska w kulturze współczesnej Europy. Teorie i praktyki to pozycja w istotny sposób wzbogacająca dorobek polskiej refleksji kulturoznawczej poświęconej problematyce maski, a także godnie dopełniająca wcześniejsze dokonania naukowe Wojciecha Dudzika, od lat z niesłabnącą pasją badającego - w bibliotece i w terenie - różne odsłony i aspekty widowisk kulturowych kojarzonych z maską. Najnowsza książka Wojciecha Dudzika, nie tracąc więzi z karnawałowym „matecznikiem” jego wcześniejszych prac badawczych, wyprowadza z niego imponująco przekrojową refleksję o współczesnej karierze maski rozkwitającej również poza kręgiem karnawałowych maskarad: w teatrze, w sztukach plastycznych, w manifestacjach neoobrzędowej wspólnotowości, w performansach protestów ulicznych i w praktykach sprawowania władzy, a od kilku miesięcy również w codziennych realiach świata ogarniętego przez pandemię koronawirusa. Wojciech Dudzik bez wątpienia jest pierwszym w Polsce badaczem masek o tak szerokim zakresie zainteresowań tym arcyciekawym zjawiskiem kulturowym
dr hab. Małgorzata Jarmułowicz, prof. UG

Spis treści

Recenzje

Mirosław Kocur, Rozmyślania nad maską, „Pamiętnik Teatralny” 2021, z. 2.

Artykuł zamiast klasycznej recenzji monografii naukowej proponuje serię rozmyślań nad wybranymi wątkami książki. (...) Subiektywny wybór tematów wprawdzie tylko częściowo oddaje bogactwo problemów poruszanych przez Dudzika, ale wiele zagadnień zostaje usytuowanych w szerszych kontekstach: (1) Najnowsze...

Dorota Szewczyk-Świerniak, Załóż maskę!, „ArtPapier” 2021, nr 8.

Książka intryguje już przy pierwszym oglądzie. W miejscu, w którym zazwyczaj czytelnik oczekuje pierwszego rozdziału, autor zdecydował się umieścić bibliografię. Zapowiada ją już prolog – Wojciech Dudzik, odwołując się do malarstwa Jamesa Ensora (notabene odwołań do sztuk plastycznych jest w toku...

Tadeusz Kornaś, Civitas diaboli, „Performer” 2021, nr 21.

... Książka okazuje się, z mojego punktu widzenia, syntezą, w której autor od różnych stron próbuje zmierzyć się z tajemnicą maski. Dogłębna znajomość karnawału, a z drugiej strony teatru, powoduje, że Dudzikowe studium przypadków, tworzy ostatecznie książkę całościową i ciekawą. Jest ona jak narastająca,...

Halina Waszkiel, Współczesna maska / The Contemporary Mask, „Teatr Lalek” 2021, nr 2–3.

... Osobisty ton książki zwiększa przyjemność czytelniczą. Obserwujemy badacza w akcji, w trakcie wędrówek po świecie, wynajdywania karnawałów, o których nikt z nas nie słyszał, choć realizowane są od lat (nawet stuleci) niedaleko – w Niemczech, Austrii, Szwajcarii – podczas zwiedzania muzeów i galerii,...

Waldemar Kuligowski, Maski, które budzą strach, „Nowe Książki” 2021, nr 7-8.

Jak w kraju bez żywego karnawału pisać o karnawale? Jak w społeczeństwie, gdzie wszyscy sa zamaskowani – nie tylko, zauważmy, w czasie pandemii – zajmowac się naukową refleksją dotyczącą maski?...

Fragment